مستاجران آلودگی هوا، اجاره کاتالیست به قیمت خرید هوای آلوده - وبلاگ عینک پرادا

به گزارش وبلاگ عینک پرادا، کاتالیست یکی از اجزای اصلی خودرو برای کنترل آلاینده هاست. وجود این قطعه که از عناصر ارزشمندی تشکیل شده، برای تثبیت آلاینده ها و قبولی در معاینه فنی ضروری است اما اجاره کاتالیست در بعضی مراکز غیرمجاز گزارش شده است. معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست تهران و عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها با اشاره به اهمیت بالای این قطعه می گویند: اجاره کاتالیست، اعتبار معاینه فنی را زیر سوال می برد و با افزایش آلودگی هوا سبب به مخاطره افتادن جان مردم می گردد.

به گزارش وبلاگ عینک پرادا چندین دهه از آغاز استفاده انسان از سوخت های فسیلی می گذرد و با ورق خوردن هر صفحه از دفتر تاریخ، موارد جدیدی به فهرست مضرات سوزاندن این سوخت ها اضافه می گردد. در کشور ما قوانینی برای مقابله با آلاینده های حاصل از سوزاندن سوخت های فسیلی وضع شده است. استفاده از کاتافهرست در خودروها، یکی از راه های کنترل آلاینده های منتشره از منابع متحرک آلودگی هواست البته در این زمینه نیز سودجویان نشان داده اند که حتی برای ریه های خود نیز ارزشی قائل نیستند و نفس های مردم را هم در ازای پول معامله می نمایند. معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست تهران و عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها از ماجرای اجاره کاتافهرست ها و اهمیت برخورد با متخلفان می گویند.

کاتافهرست، لازم، موثر و البته گران!

زهره عبادتی - معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست تهران- در گفت و گو با وبلاگ عینک پرادا با اشاره به کاتافهرست و نقش آن در کاهش آلاینده های هوا می گوید: کاتافهرست باعث تثبیت آلاینده ها می گردد و از فلزات گرانبهایی مانند روبیدیم، پالادیم و پلاتین تشکیل شده است. واکنش هایی که با حضور این فلزات انجام می گردد، گازهای مضری مانند کربن مونوکسید، اکسیدهای نیتروژن و ... را به گازهای کم خطر تبدیل می نماید.

بهزاد اشجعی - عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها - هم به اهمیت کاتافهرست در وسایل نقلیه اشاره می نماید و به وبلاگ عینک پرادا می گوید: موثرترین راهکار کنترل انتشار آلاینده های گازی از خودروها و موتورسیکلت های بنزینی، نصب کاتافهرست باکیفیت روی آن هاست که بازدهی بالایی داشته باشد و تا حدود زیادی آلاینده های گازی منتشره از خودروها و موتورسیکلت ها را کاهش می دهد علیرغم اهمیت انکارناشدنی این قطعه، بعضی از فراورینمایندگان کاتافهرست در کشور اقدام به فراوری کاتافهرست های تقلبی می نمایند؛ قطعاتی که در ظاهر شبیه کاتافهرست هستند اما هیچگونه پوشش کاتالیزوری (فلزات واکنش دهنده) روی سطوح داخلی آنها وجود ندارد و عملاً تأثیری در کاهش انتشار آلاینده های گازی منتشره از خودرو ندارند. به دلیل فقدان مواد شیمیایی واکنش دهنده روی سطح داخلی این قطعه، هیچ واکنش شیمیایی با گازهای آلاینده خروجی از موتور خودروها انجام نمی گردد و عملاً این گازهای سمی و آلاینده بدون تصفیه و پالایش از اگزوز خارج می شوند.

اجاره کاتافهرست، اعتبار معاینه فنی را زیر سوال می برد

در سال های گذشته با اوج گیری آلودگی هوا، ضرورت وجود کاتافهرست در خودرو بیش از پیش شده و یکی از مهمترین آیتم های مورد احتیاج برای قبولی در معاینه فنی وجود کاتافهرست باکیفیت در خودرو است.

عبادتی با اشاره به اهمیت فرایند معاینه فنی در کنترل و کاهش آلودگی هوای تهران خاطرنشان می نماید: 60 درصد منابع انتشار آلودگی هوا در شهر تهران، منابع متحرک هستند که عدد قابل توجهی است بنابراین مراکز معاینه فنی در این شرایط نقشی کلیدی و اساسی دارند. در این مراکز خودروهای فرسوده ای که دوبار متوالی در فرایند معاینه فنی مردود شوند، اجازه تردد نخواهند داشت. خودروهایی نیز که به سن فرسودگی نرسیدند، در صورت عدم قبولی در معاینه فنی، باید نسبت به نصب فیلتر دوده یا کاتافهرست اقدام نمایند اما در شرایطی که معاینه فنی اعتبار خود را از دست بدهد، دیگر نمی توان به اجرای چنین قوانینی امیدوار بود.

بعلاوه اشجعی به تاثیر تخلفات مربوط به کاتافهرست بر اعتبار فرایند معاینه فنی اشاره می نماید و می گوید: وجود کاتافهرست های تقلبی باعث می گردد نظارت ها در مراکز معاینه فنی بر آلایندگی وسایل نقلیه بی اثر گردد. خودروهایی که کاتافهرست آن ها حذف شده است، معمولا با مراجعه به مراکز معاینه فنی و مردودی در آزمون چهارگاز، به جای خرید کاتافهرست اقدام به اجاره ساعتی آن می نمایند و صرفاً آزمون معاینه فنی را با آن می گذرانند.

او ضمن تاکید بر تاثیر مهم فقدان کاتافهرست بر اندازه آلایندگی خودرو اضافه نمود: وجود این چرخه مضرّ عملاً نظارت ها و مراقبت های دیگری که در سایر بخش های مربوط به حوزه آلایندگی وسایل نقلیه صورت می گیرد را بی اثر می نماید. به عنوان مثال کوشش هایی که برای کنترل شدید کیفیت آلایندگی وسایل نقلیه فراوریی در زمان فراوری انجام می گردد به فاصله چند سال پس از خروج این وسایل از کارخانجات و ورود آن ها به چرخه مصرف، بی اثر گردد و خودرویی که با استاندارد آلایندگی یورو5 فراوری شده است، در زمان تردد در خیابان ها عملاً با سطح آلایندگی یورو1 استفاده می گردد.

کاتافهرست استیجاری، هوای پاک را به حراج می گذارد

عبادتی ضمن تایید گزارش های مربوط به اجاره کاتافهرست در بعضی خودروها ادامه می دهد: ما در بعضی موارد، گزارش هایی از مراکز معاینه فنی مبنی بر اجاره کاتافهرست دریافت نموده ایم. این فرایند به صورت غیرقانونی در بعضی مراکز غیررسمی انجام می گردد. افرادی که کاتافهرست را اجاره می نمایند، معاینه فنی را به سلامت می گذرانند و پس از آن، تا یک سال کسی کاری به کارشان ندارد و عملا آسوده هستند.

این عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها با اشاره به وجود مشتری برای این قطعات تقلبی می گوید: بعضی اشخاص در زمان تعویض کاتافهرست خودروی خود، به جای خرید یک کاتافهرست با کیفیت مناسب برای خودرو، از کاتافهرست های تقلبی برای جایگزینی کاتافهرست کارنموده قبلی خود استفاده می نمایند.

اشجعی به بازار داغ دلالان کاتافهرست اضافه اشاره و اظهار می نماید: متأسفانه بعضی از دلالان نیز در بازار در پی خرید کاتافهرست خودروها هستند تا با استخراج فلزات گرانبهای موجود در آن و صادر کردن این فلزات به کشورهای دیگر عایدی هنگفتی کسب نمایند بنابراین چرخه ای مسموم در جامعه ایجاد می گردد که از طرفی خریداران مشتاق و دست به نقد کاتافهرست سعی در خرید این قطعه از صاحبان خودروها دارند و از طرفی دیگر بعضی اشخاص از ارزش و کارایی بالای این قطعه بی اطلاع هستند و تمایل به فروش کاتافهرست خودروی خود دارند.

هوای پاک، قربانی چرخه مسموم خرید و فروش کاتافهرست تقلبی

عبادتی بعلاوه درباره فروش کاتافهرست بی کیفیت به وسیله بعضی شرکت ها و مراکز غیرمجاز می گوید: از طرفی بعضی مراکز غیرمجاز کاتافهرست را به صورت کدنشده به فروش می رسانند. این کاتافهرست های کدگذاری نشده، فاقد فلزات اصلی است که وظیفه واکنش در اگزوز را برعهده دارند و یا اندازه اندکی از این فلزات در آن ها وجود دارد. نبود این فلزات، عملا فعالیت کاتافهرست و کارآمدی آن را دچار مشکل و اختلال می نماید. از طرف دیگر به دلیل نبود فلزات گران بها در این قطعات، بدیهی است که هزینه آن برای مشتریان آن کمتر باشد و تمایل افراد برای استفاده از این قطعات ناقص بیشتر گردد.

بعلاوه اشجعی با اشاره به کشف تعدادی از کاتافهرست های تقلبی در بازرسی های سازمان محیط زیست ادامه می دهد: سازمان محیط زیست در جریان بازرسی های خود از بعضی فراورینمایندگان، وجود قطعات این چنینی را کشف نموده است و بعضی از آنان خود به فراوری کاتافهرست های تقلبی اعتراف نموده اند. نکته جالب وجود خریدار برای این قطعات است. این قطعات تقلبی عمدتاً برای مصرف در بازار لوازم یدکی فراوری می شوند و متأسفانه بعضی از اشخاص با علم به ارزشمند بودن کاتافهرست خودروی خود در جهت کسب منافع جزئی، اقدام به فروش آن و از این قطعات تقلبی به عنوان جایگزین کاتافهرست خودروی خود استفاده می نمایند.

وی اضافه نمود: فراورینمایندگان کاتافهرست های تقلبی قطعات جایگزین کاتافهرست اصلی خودروها را با قیمت پایین فراوری و روانه بازار می نمایند که مورد استقبال مصرف نمایندگان قرار می گیرد. در نهایت این چرخه مجذوب کننده و مسموم منجر به حذف این قطعه حیاتی از خودروها درحال تردد می گردد و با افزایش شدید انتشار آلاینده های گازی خودروها، شرایطی که امروز به دلیل انتشار آلاینده ها در شهر ایجاد شده است را مشاهده می کنیم.

وظیفه نهادهای نظارتی برای برخورد با مستاجران کاتافهرست چیست؟

عبادتی درباره وظایف ستاد معاینه فنی برای برخورد با این تخلفات اظهار می نماید: ستاد معاینه فنی که از نمایندگان شهرداری، پلیس راهور و محیط زیست تشکیل شده است با بازدیدهای سرزده کوشش می نماید بر عملکرد این مراکز نظارت کند. در صورت مشاهده تخلف این ستاد با متخلفان برخورد خواهد نمود. وجود سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران(سیمفا) نیز به کاهش تخلفات یاری نموده است ولی بازهم حل این مشکل احتیاجمند نظارت دقیق تر و شناسایی مراکز غیرمجاز نصب و اجاره کاتافهرست است. نهادهای نظارتی باید با جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست تهران ضمن اشاره بر مسئولیت دیگر نهادهای ذی ربط برای پیگیری این موضوع تاکید می نماید: نهادهای ذی ربط، باید به سرعت به این موضوع ورود نمایند و لازم است که نهادهایی مانند سازمان استاندارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتحادیه هایی که در این زمینه فعالیت می نمایند، جدیت بیشتری در این مسئله به خرج دهند و با شناسایی آن ها، جلوی فعالیت این مراکز غیرمجاز را بگیرند.

این عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کلانشهرها نیز با تشریح راهکارهای جلوگیری از این تخلفات و وظایف نهادهای ذی ربط برای مقابله با آن ها اضافه می نماید: راهکار اول این است که در زمان فراوری خودرو، برای کاتافهرست هر خودرو یک کد منحصر به فرد درج و این کد با شماره شناسایی خودرو (VIN) متصل گردد. در زمان شماره گذاری نیز پلیس کد کاتافهرست هر خودرو را باتوجه به شماره شناسایی آن ثبت کند به گونه ای که در سامانه سیمفا قابل استعلام باشد. در این شرایط با مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی با خوانش کد کاتافهرست خودرو و مطابقت آن با شماره شناسایی خودرو می توان فهمید که آیا کاتافهرست خودرو دستکاری شده است یا خیر؟ البته مشابه این طرح در آئین نامه فنی قانون هوای پاک هم وجود دارد اما تا کنون به وسیله پلیس اجرا نشده است.

عبادتی با اشاره به چالش های شناسایی این قطعات اجاره ای ادامه می دهد: البته شناسایی و اثبات کاتافهرست های اجاره ای، کار سختی است. راهکار این موضوع در نظر گرفتن مجازاتی سخت برای این گونه تخلفات است تا بازدارندگی کافی را داشته باشد. وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان استاندارد نیز باید این موضوع را پیگیری نمایند.

راهکار حل مسئله کاتافهرست ها چیست؟

عبادتی راه اندازی سامانه ثبت کاتافهرست ها را راهکار مناسبی برای شناسایی کاتافهرست های اجاره ای می داند و می گوید: راهکار دیگری که می تواند موثر باشد، کدگذاری اصولی کاتافهرست هاست. باید تعیین گردد که هر کاتافهرست متعلق به چه خودرویی است. اجرای این ساز و کار زمانبر است اما شدنی است. البته هیچ برنامه ای برای اجرای این طرح وجود ندارد. اجرای این طرح مستلزم همکاری خودروسازان و فراورینمایندگان این قطعه است.

اشجعی نیز با اشاره به یکی از روش های نوین پایش آلایندگی اظهار می نماید: راهکار بعدی این است که کنترل اندازه آلایندگی وسایل نقلیه صرفاً به زمان معاینه فنی محدود نگردد و اندازه آلاینده های خروجی از اگزوز خودروها به صورت 24 ساعته در زمان تردد درون شهرها سنجیده گردد. این سنجش با استفاده از روش remote sensing صورت می گیرد که فناوری پیشرفته ای است و حتی در پیشرفته ترین شهرهای جهان هم صرفاً به صورت تحقیقاتی درحال اجراست. با این حال در صورت عملیاتی شدن این روش، تحول بزرگی در زمینه کنترل آلایندگی خودروها ایجاد خواهد شد و دیگر هیچ خودرویی در زمان تردد در شهر قادر به انتشار آلاینده بیش از حد مجاز نخواهد بود.

عبادتی با تاکید بر قیمت گزاف این قطعات تاکید می نماید: راهکار اساسی و منطقی دیگر این است که قیمت کاتافهرست کاهش پیدا کند. اگر راننده بداند که می تواند با هزینه ای اندک کاتافهرست خودروی خود را تهیه کند، به طور قطع احتیاجی به اجاره کاتافهرست و ارتکاب چنین تخلفاتی نخواهد داشت. قیمت کاتافهرست متنوع است اما به طور میانگین دو تا سه میلیون تومان برای رانندگان هزینه دارد و بعضا به تناسب مدل خودرو، قیمت کاتافهرست از 3 میلیون تومان نیز تجاوز می نماید. به دلیل بهای گزاف این قطعات، در بیشتر مواقع خرید کاتافهرست برای رانندگان غیرمنطقی به نظر می رسد.

به گزارش وبلاگ عینک پرادا نکته قابل توجه در مسئله کاتافهرست ها این است که نباید یک طرفه به قاضی رفت. علی رغم اینکه فروش، اجاره و یا دستکاری کاتافهرست ها به هیچ وجه قابل توجیه نیست اما نباید از این موضوع غافل شد که مصرف نمایندگان این قطعه که به عنوان قشر رانندگان شناخته می شوند، عمدتا توانایی اقتصادی بالایی ندارند و با توجه به شرایط اقتصادی خود، نمی توانند هزینه قابل توجهی برای قطعات گران فیمتی مانند کاتافهرست بپردازند. لذا به ازای هر قدم مثبتی که مردم برای حل این مشکل بر می دارند، مسئولان ذی ربط نیز باید گرهی از گره مسائل مردم باز نمایند.